Pantone Chair

„Ikona Pop Artu”, „najpopularniejsze krzesło XX wieku” – to najczęściej powtarzane określenia, gdy mowa o Pantone Chair.

Tekst: Aleksandra Laudańska

Czy Verner Panton w 1950 roku mógł przewidzieć, że S-kształtne krzesło, którego projekt zapamiętale szkicował, trafi do kanonu designu? Raczej nie. Tym bardziej, że od rysunku do zmaterializowania się krzesła w formie, jaką znamy, wiodła długa - pełna próba i błędów - droga. Ale od początku. Verner Panton, jak wielu najbardziej wpływowych designerów, z wykształcenia był architektem. Ukończył Królewską Duńską Akademię Sztuk w Kopenhadze. Po koniec studiów zaczął pracować w biurze innego słynnego architekta-designera Arne Jacobsena, ale szybko założył własną pracownię. Jeszcze podczas studiów Panton – podobno zainspirowany krzesłem Zig-Zag Rietvelda z 1934 roku - zaczął szkicować projekt krzesła bez tylnych nóg. W 1955 roku powstało krzesło w kształcie litery S wykonane z formowanego laminowanego drewna – było częścią całej linii meblarskiej. Jednak Pantona fascynowały możliwości, jakie dawał plastik – materiał bardzo elastyczny, możliwy do przekształcenia w każdą formę i niedrogi. Wolność tworzenia, jaką dawał artystom, skłoniła Pantona do ponownego zastanowienia się nad S-kształnym siedziskiem i udoskonalenia go. Przełomem było zaprojektowanie dolnej części krzesła - półkolista podstawa dawała mu dużą stabilność, a użytkownikowi dużą swobodę ułożenia nóg.

Pod koniec lat 50., razem z Dansk Acrylic Teknik, Panton wykonał prototyp z plastiku i wystawił go w Mobilia-Club w nadziei, że znajdzie producenta, który zrealizuje jego wizję. Niestety, nikt taki nie pojawił się. Panton zarzucił temat i wrócił do mebli z laminowanego drewna. Na początku lat 60. projektant odwiedził siedzibę firmy Vitra. Spotkanie z właścicielami – Willim i Rolfem Fehlbaum – zaowocowało podjęciem współpracy, zakończonej po około pięciu latach sukcesem. W 1967 roku powstał kolejny prototyp – tym razem wykonany z poliestru wzmocnionego włóknem szklanym. Ponieważ Pantonowi zależało, żeby krzesła dawały się wkładać jedno w drugie, podjęcie produkcji przedłużyło się – trzeba było znaleźć optymalną grubość krzesła. Wersja finalna weszła do seryjnej produkcji w 1968 roku w fabryce Vitry pod marką Heman Miller Furniture Co. Krzesło wykonywano z Bayduru – pianki poliuretanowej o dużej gęstości, i lakierowano na siedem kolorów. Szybko stało się popularne i przywarła do niego metka ikony Pop Artu.

W 1970 roku Vitra zmieniła sposób produkcji z kosztownej technologii, w której potrzebowano na wykonanie jednego krzesła aż pół godziny, na technologię formowania wtryskowego. Niestety w trakcie użytkowania okazało się, że materiał nie wytrzymuje dynamicznych napięć, jakie wytwarzają się w siedzisku. Vitra wycofała się z produkcji i w 1979 roku licencja wróciła do Vernera Pantona. W 1983 krzesło zaczęła produkować firma Horn GmbH & Co. KG – ponownie z pianki poliuretanowej. Od roku 1990 znowu robi to – już nieprzerwanie – Vitra.

Panton Chair wciąż kusi swoim kształtem, jest bardzo pożądanym meblem, nadającym finezji pomieszczeniu, w którym się znajduje. Jest też meblem bardzo chętnie kopiowanym. Jak odróżnić oryginał od wersji „inspirowanej”? Dużo powie cena. Oryginalny Panton kosztuje 940 zł (ipnoticshop.pl), te nieautentyczne około 250 zł za sztukę.