Waldemar Poboży: Sztuka inwestycji w sztukę

Dlaczego warto zainteresować się sztuką tak dawną, jak i współczesną? Przemawiają za tym względy estetyczne, ale również ekonomiczne. Sztuka stanowi efektowną alternatywę dla przedmiotów produkcji masowej, które zawłaszczają praktycznie całą przestrzeń życiową wokół nas.

Zaproszenie sztuki do domu nada wnętrzom wyjątkowości i oryginalności. Nie bez kozery o starych bibelotach, meblach i obrazach mówi się „przedmioty z duszą”. Jeżeli argument posiadania czegoś unikatowego nie przemawia dostatecznie mocno do naszej wyobraźni, to warto spojrzeć na aspekt stricte finansowy. Modna kanapa zakupiona w salonie meblowym już po przekroczeniu progu sklepu straci na swojej wartości 20-30%. W przypadku starej kanapy w stylu Ludwika Filipa, czy figurki z manufaktury w Miśni sytuacja prezentuje się diametralnie inaczej. Jeżeli zakup tych przedmiotów był racjonalny, to ich wartość będzie systematycznie rosła. Rynek sztuki musi się jednak zmagać z jeszcze jedną bolączką. Potencjalni klienci, którzy chcieliby zainwestować w antyki lub sztukę współczesną, nie dysponują zazwyczaj wiedzą pozwalającą na piękne, ale zarazem korzystne długoterminowo zakupy.  W telegraficznym skrócie podjąłem próbę przekazania konkretnych rad, które mam nadzieję uchronią początkujących miłośników sztuki przed najczęstszymi błędami, a jednocześnie ukierunkują ich na to, czym warto się zainteresować.

Na początku pamiętaj, że…

Kolekcjonowanie sztuki nie jest zajęciem zarezerwowanym wyłącznie dla ludzi bardzo bogatych. Nawet stosunkowo skromny budżet inwestycyjny pozwala na  rozpoczęcie swojej przygody ze sztuką. Już za kilkaset złotych można kupić obrazek, porcelanową figurkę czy fotografię uznanego autora, o wysokiej wartości artystycznej i potencjale inwestycyjnym. Odwiedzaj wystawy sztuki i galerie. Przebywanie w otoczeniu sztuki z czasem zaprocentuje. Wybierz się w charakterze gościa na aukcję sztuki. Większość aukcji sztuki współczesnej i dawnej jest ogólnodostępna, a udział w jednej z nich na długo zapadnie Ci w pamięci. Poszukaj w swoim otoczeniu doświadczonego marszanda, eksperta, z którym będziesz konsultował swoje ewentualne zakupy. Doradzi Ci on, co kupować i uchroni Cię przed kupnem falsyfikatów, albo rzeczy o znikomej wartości artystycznej.

Przed zakupem dzieła danego artysty sprawdź w Internecie, czy jego prace nie były notowane na aukcjach sztuki. W ten sposób wstępnie zweryfikujesz, z jakiej klasy przedmiotem masz do czynienia. Jeżeli prace danego artysty oferowane były na aukcjach sztuki to porównaj ich ceny z proponowaną Tobie ceną zakupu. Zwróć uwagę na wielkość przedmiotu, a w przypadku obrazu również na technikę jego wykonania (olej, gwasz, akwarela itp.). Podczas wyboru prac danego autora nie kieruj się chwilową modą. Staraj się wybierać prace artystów o dobrym warsztacie i uznanej renomie.

Uważaj na…

Z dystansem podchodź do „okazji” na targach staroci. Często zdarza się, że sprzedające tam starsze osoby uwiarygadniają tylko sprzedawane bibeloty i antyki, a w rzeczywistości są jedynie statystami wynajmowanymi przez zawodowych handlarzy. Gros rzeczy na polskich targach staroci to współczesne przedmioty importowane z Holandii czy Chin, które jedynie udają antyki. Kupując pracę znanego autora zwróć się z prośbą o ekspertyzę specjalisty, która potwierdzi autentyczność przedmiotu. Uwaga ta dotyczy w szczególności zakupów sztuki przez Internet – na portalach aukcyjnych i w galeriach internetowych. Ekspertyzę powinien wystawić rzeczoznawca specjalizujący się w pracach tego konkretnego twórcy. Ekspertyza wystawiona przez „zwykłego” historyka sztuki nie będzie dostateczną weryfikacją autentyczności i taki zakup obarczony jest dużym ryzykiem.

Warto wiedzieć, że…

Nawet w eleganckich galeriach z antykami i sztuką współczesną można negocjować cenę przedmiotów.Przy zakupie porcelany – figurek, zastawy, filiżanek, zwróć uwagę na wszelkie defekty, uszczerbki, ślady po klejeniu. Nawet pozornie minimalne uszkodzenia obniżają wartość przedmiotu od 50 do 90%. W przypadku uszkodzonego lub naprawianego przedmiotu ze szkła radzę odstąpić od zakupu, chyba, że zależy nam wyłącznie na jego walorach dekoracyjnych, a nie inwestycyjnych. Przy zakupie biżuterii lub przedmiotów ze srebra koniecznie sprawdź u jubilera autentyczność kruszca, kamieni szlachetnych itp. Dużą wiedzę o przedmiocie, jego wartości, pochodzeniu i dacie powstania dostarczają tzw. punce, a więc symbole wyciskane w masie.

Przy kupnie starych mebli po renowacji, unikajmy mebli nowo okleinowanych. Przy zmianach temperatur w pomieszczeniu mogą się wypaczać i pękać. Zwróćmy uwagę na okleinę mebla. Szczególnie piękne są okleiny orzechowe, jesionowe i czereśniowe. Przy zakupie przedmiotów srebrnych unikaj tych z tzw. próbą „800” (jest to określenie zawartości srebra w stopie wyrażonej w promilach). Są one często bardzo dekoracyjne. Pochodzą zazwyczaj z wytwórni włoskich i meksykańskich i nie cieszą się dobrą opinią wśród ekspertów. Powinno się je kupować wyłącznie po bardzo atrakcyjnych cenach.

Dobry kierunek…

Zwróć uwagę na współczesne formy wyrazu artystycznego, jak fotografia czy plakat. Są bardzo dekoracyjne, a przy przemyślanym wyborze, ich wartość będzie systematycznie rosła. W przypadku mebli warto postawić na przedmioty czyste stylowo. Najbardziej cenione są obecnie meble w stylu art déco, biedermaier czy Ludwik Filip. Z punktu widzenia inwestycyjnego unikaj mebli eklektycznych, stanowiących miks różnych kierunków w sztuce oraz stosunkowo pospolitych mebli międzywojennych – ich wartość nie będzie rosła.

Inwestycja w malarstwo to niezwykle wymagające zadanie. Z reguły nie dysponujemy środkami na zakup prac najwybitniejszych malarzy, a jednocześnie nie chcemy ryzykować zakupu obrazów anonimowych, młodych twórców. W tej sytuacji proponuję bliżej przyjrzeć się twórczości  malarzy z tzw. „Warszawskiego Kręgu Artystycznego” (np. Henryk Berlewi),  Grupy „Łódź” (np.  Lech Kunka), Grupy „Ładnie” (np. Wilhelm Sasnal”), „Szczepu Rogate Serce” (np. Stanisław Szukalski) czy Grupy „Nowy Jork” (np. Janusz Kapusta). Wśród wyrobów porcelanowych i szklanych szczególnie mocną pozycję mają figurki z manufaktury Rosenthal i innych uznanych wytwórni niemieckich. Dobrą opinią cieszą się również wyroby duńskiej manufaktury Kopenhaga. Koncentrując się na polskiej porcelanie, warto inwestować w przedmioty z manufaktury Pacyków oraz stare produkty Ćmielowa. Ciekawym kierunkiem dla kolekcjonerów są stare wyroby srebrne, w tym patery, cukiernice, solniczki, zestawy kawowe. Większość dostępnych na rynku produktów pochodzi z przełomu XIX i XX wieku z Anglii i Francji. Nie są one zbyt cenione przez profesjonalnych kolekcjonerów. O wiele większych uznaniem cieszą się srebra rosyjskie, niemieckie i polskie.